Fotoğraf: Helin Aydoğan
Van Gölü’ndeki su seviyesinin hızla düşmesi, bölgenin ekosistemi ve yaşam koşulları açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor. Küresel iklim değişikliği, artan buharlaşma ve azalan yağış miktarı gibi faktörler göldeki su kaybını hızlandırıyor. Özellikle kıyı kesimlerinde belirginleşen çekilme, gölün ekolojik dengesini bozarak hem doğal yaşamı hem de bölgedeki insan faaliyetlerini olumsuz etkiliyor.
Van Gölü’ndeki su çekilmesi, bölgenin su kaynakları ve ekosistemi için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Konuyla ilgili açıklama yapan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Dr. Öğr. Üye. Mustafa Akkuş, “Bu saatten sonra Van Gölü için tek bir damla kirlilik dahi çok fazladır” diyerek gölün korunması için acil önlemler alınması gerektiğini vurguladı.
Akkuş: “Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı olması, gölün en büyük şansı”
Dr. Öğr. Üye.Mustafa Akkuş, son yıllarda ülkedeki sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesinin birçok gölde su seviyesinin düşmesine veya tamamen kuruma noktasına gelmesine neden olduğunu belirtti. Van Gölü’nün dünyanın en büyük tuzlu ve sodalı gölü olduğunu belirten Dr. Öğr. Üye. Akkuş, “Van Gölü, ülkemizin de en büyük gölü. Gölün tuzlu ve sodalı olması, belki de en büyük şansı. Çünkü tatlı su göllerinin çoğu tarımsal sulama amacıyla kullanıldı ve büyük bir kısmı kuruma noktasına geldi. Van Gölü, kapalı bir havzada yer aldığı için özel bir göl. Dışarıya herhangi bir su çıkışı yok ve göldeki su girdisi sadece yağışlarla sağlanıyor. Kar ve yağmur sularıyla göle su girişi olurken, buharlaşma nedeniyle de su kaybı yaşanıyor. Bu nedenle, sıcak ve kurak geçen dönemlerde gölün su seviyesi azalırken, yağışın fazla, buharlaşmanın ise az olduğu dönemlerde su seviyesi yükseliyor” şeklinde konuştu.
Fotoğraf: Helin Aydoğan
“Van Gölü’nde çekilme devam edebilir“
Van Gölü’ndeki çekilmeye dikkat çeken Akkuş, yağış miktarının azaldığını ve iklim değişikliğinin etkilerinin belirginleştiğini söyledi. Artık kış mevsimine geç giriş yaptıklarını, yaz aylarını ise daha erken karşıladıklarını vurgulayan Akkuş, “Ocak ayının bitmesine sayılı günler kaldı ama Van şehir merkezinde hâlâ kar yok. Sadece dağların tepelerinde ince bir kar örtüsü var” dedi.
Eskiden bu dönemde kar kalınlığının metreleri bulduğunu hatırlatan Akkuş, 30-40 yıl öncesine gittiğimizde büyüklerin Ekim ayından itibaren yoğun kar yağışlarının başladığını anlattığını belirtti. Ancak bugün havanın günlük güneşlik olduğunu dile getiren Akkuş, bunun iklim değişikliğinin açık bir göstergesi olduğunu ifade etti.
Havzanın yeterli yağış alması için önlerinde yalnızca Ocak ve Şubat aylarının kaldığını kaydeden Akkuş, “Eğer bu aylarda beklenen kar yağışı gerçekleşmezse, önümüzdeki sonbaharda, yani Eylül, Ekim ve Kasım aylarında Van Gölü’ndeki çekilmenin devam ettiğini göreceğiz” ifadelerini kullandı.
“En büyük tehlile çalışmayan arıtma tesileri“
Van Gölü’nün oligotrof (besin açısından fakir, ancak oksijen bakımından zengin) bir göl olduğunu belirten Akkuş, göldeki çekilmeye odaklanırken esas tehlikenin göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguladı. Van Gölü için en büyük sorunun çalışmayan arıtma tesisleri olduğunu ifade eden Akkuş, “Van Gölü, 1650 metre rakımda bulunan oligotrof bir göldür. Bu tür göllerde biyolojik döngü daha yavaş işler. Rakımı daha düşük göllerde bu süreç hızla gerçekleşirken, Van Gölü’ne gelen kirlilik daha yavaş çözünerek sisteme dahil oluyor” dedi.
Bugün Van Gölü çevresindeki nüfusun tarih boyunca hiç olmadığı kadar arttığını belirten Akkuş, göl kıyısında 1 milyondan fazla insanın yaşadığını ve bu durumun çevresel baskıyı artırdığını söyledi.
“Van Gölü’ndeki kirliliğin acilen önüne geçilmeli”
Akkuş, arıtma tesislerinin tam kapasiteyle çalışması gerektiğine dikkat çekerek, Van Gölü’nün özümseyebileceği kirlilik sınırının çoktan aşıldığını vurguladı. Dr. Öğr. Üye. Akkuş, “Bu bölgede yaşayan insanların atıkları, arıtılmadan Van Gölü’ne boşaltılıyor ve bu durum gölün taşıyabileceği kapasitenin çok üstüne çıktı. Artık Van Gölü için tek bir damla kirlilik bile fazladır” dedi.
Göl seviyesindeki değişimlerin tarih boyunca yaşandığını belirten Akkuş, Van Gölü’nün zaman zaman yükselip alçaldığını, çekilme yaşandığında ise eski iskelelerin ortaya çıktığını söyledi. “Bu da bize gösteriyor ki Van Gölü bir zamanlar bu seviyedeymiş” ifadelerini kullanan Akkuş, çekilmenin üzücü olduğunu ancak öncelikli olarak arıtma tesislerinin tam kapasiteyle çalışmasına odaklanılması gerektiğini dile getirdi.
Muhabir: Helin Aydoğan
